پیچ متری یا متریک چیست؟

پیچ متری که با نام‌های راد تمام رزوه، میلگرد رزوه‌دار یا راد گالوانیزه نیز شناخته می‌شود، نوعی پیچ صنعتی بدون گل (سرپیچ) است که به‌طورکامل در طول خود دارای رزوه است. این نوع پیچ در طول‌های استاندارد ۱.۲ متر و ۳ متر تولید و عرضه می‌شود و قابلیت برش به اندازه‌های سفارشی را نیز دارد. پیچ‌های متری به‌دلیل طراحی بدون سر و دارابودن رزوه سرتاسری، امکان اتصال همزمان مهره و واشر از هر دو طرف را فراهم می‌کنند که این ویژگی، آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای اتصالات بلند، مونتاژ سازه‌های فلزی، فیکس‌کردن قطعات سنگین و اجرای مهارهای صنعتی تبدیل کرده است. از جمله کاربردهای رایج پیچ متری می‌توان به ساخت و نصب دکل‌های مخابراتی (مهاری، خودایستا، مونوپل)، پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی، اتصالات سازه‌ای در پروژه‌های عمرانی و فیکس‌کردن تجهیزات صنعتی و ساختمانی اشاره کرد. این پیچ‌ها معمولاً در گریدهای مقاومتی ۴.۸، ۵.۶ و ۸.۸ تولید می‌شوند و بسته‌به نیاز پروژه، با انواع پوشش‌های گالوانیزه سرد، گرم یا آبکاری عرضه می‌گردند تا در برابر خوردگی و شرایط محیطی سخت دوام بیشتری داشته باشند. همچنین رزوه‌کاری پیچ متری در دو نوع اصلی دنده میلیمتری (ISO Metric Thread) و دنده کبریتی یا ذوزنقه‌ای (Trapezoidal Thread) انجام می‌شود که انتخاب نوع رزوه به‌نوع کاربرد و میزان بارگذاری محوری بستگی دارد.

جنس پیچ متری و انواع آن از نظر متریال

پیچ متری از نظر جنس معمولاً در دو نوع اصلی تولید می‌شود: استنلس استیل (فولاد ضد زنگ) و فولاد کربنی. هرکدام از این متریال‌ها بسته به شرایط محیطی و نیاز پروژه انتخاب می‌شوند.

پیچ متری کربنی

رایج‌ترین نوع در صنایع مختلف، مخصوصاً در سازه‌های فلزی، پروژه‌های ساختمانی و دکل‌های مخابراتی، پیچ متری کربنی است. این مدل پیچ‌ها بسته‌به درصد کربن موجود در ترکیب آلیاژی‌شان، به چند کلاس مقاومتی مختلف تقسیم می‌شوند:

پیچ متری خشکه (گرید ۸.۸)

مناسب برای اتصالات با بارگذاری بالا

پیچ متری آهنی (کلاس ۵.۶)

کاربرد در پروژه‌های سبک‌تر و عمومی

پیچ متری گرید ۴.۸

پرمصرف در اتصالات غیرحساس و سازه‌های سبک

پیچ متری ۱۰.۹

مخصوص پروژه‌هایی با نیاز به استحکام کششی و فشاری بسیار بالا (معمولاً سفارشی‌سازی‌شده)

پیچ متری استنلس استیل (Stainless Steel Rod)

برای پروژه‌هایی که در معرض رطوبت بالا، مواد خورنده یا محیط‌های صنعتی خاص هستند، از پیچ متری استنلس‌استیل استفاده می‌شود. این مدل پیچ‌ها به‌دلیل مقاومت عالی در برابر خوردگی، در صنایع غذایی، شیمیایی، آب و فاضلاب و محیط‌های دریایی کاربرد فراوان دارند.

لازم است بدانید! مقاله تفاوت گرید پیچ و مهره ۸.۸ با ۱۰.۹ شامل توضیحات بیشتری می‌باشد.
به‌طورکلی پیچ‌های متری، برای مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و آب‌وهوای شرجی با پوشش گالوانیزه گرم آبکاری می‌شوند.

کاربرد پیچ متری (Threaded Rod)

پیچ متری یا راد تمام رزوه یکی از متداول‌ترین گزینه‌ها برای اجرای اتصالات طولی و مهاربندی در صنایع مختلف است. نقش اصلی این قطعه، ایجاد اتصال پایدار بین اجزای سازه‌ای و انتقال بارهای کششی و فشاری در راستای محور طولی است. باتوجه‌به ماهیت فیزیکی و متریال رایج در تولید پیچ متری (عمدتاً کلاس‌های مقاومتی ۴.۸ و ۵.۶)، این محصول بیشتر در کاربردهای استاتیک با سطح بار متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ یعنی جایی که نیروی وارد بر اتصال ثابت بوده و تنش‌های دینامیکی و سیکلی شدید وجود ندارد.

حوزه‌های اصلی استفاده از پیچ متری

• اتصالات سازه‌ای در دکل‌های مخابراتی

شامل دکل‌های مهاری G35 و G45، دکل‌های خودایستا و مونوپل‌ها که نیازمند مهاربندی دقیق و توزیع متوازن بارهای باد و وزن هستند.

• پروژه‌های خطوط انتقال نفت، گاز و پتروشیمی

در اجرای ساپورت‌های لوله‌کشی (Pipe Support Systems) و مهار کانال‌های صنعتی، پیچ متری به‌عنوان عضو اصلی نگهدارنده استفاده می‌شود.

• ساختمان‌سازی و پروژه‌های عمرانی

شامل اتصال تیرها به ستون‌ها، مهار سازه‌های موقت، فونداسیون‌گذاری و اتصال قطعات فلزی به بتن در پروژه‌های بزرگ راه‌سازی، پل‌سازی و تونل‌سازی.

• راه‌آهن و زیرساخت‌های حمل‌ونقل

جهت ثابت‌سازی قطعات جانبی خطوط ریلی و مهاربندی تجهیزات جانبی راه‌آهن.

• کاربرد در صنایع کشاورزی و سازه‌های چوبی

در نصب و مونتاژ سازه‌های گلخانه‌ای، انبارها و سوله‌های سبک، پیچ متری گزینه‌ای اقتصادی و کاربردی محسوب می‌شود.

نکته مهندسی مهم

اگرچه ظاهر پیچ متری ممکن است با استاد بولت و لید اسکرو شباهت ظاهری داشته باشد، اما از نظر ویژگی‌های مکانیکی، گرید مواد، استاندارد تولید و نوع بارگذاری مجاز کاملاً متفاوت هستند.

پیچ متری عموماً برای اتصالات کم‌تنش و ثابت مناسب است، درحالی‌که استاد بولت و لید اسکرو برای کاربری‌های فشار بالا، دمای بالا یا بارهای متغیر دینامیکی طراحی شده‌اند.

در مقالات تخصصی بعدی، تفاوت‌ها و موارد استفاده هریک از این سه محصول را به‌طور دقیق بررسی خواهیم کرد.

انواع راد گالوانیزه

پیچ رزوه راد با‌توجه‌به فرم دندانه و رزوه به چند دسته تقسیم می‌شوند که در بین آن‌ها پیچ متری رزوه کبریتی و رزوه میلیمتری کاربرد بیشتری دارند.

• پیچ متری دندانه کبریتی یا ذوزنقه‌ای
• پیچ متری دندانه میلیمتری یا اره‌ای
• پیچ متری دندانه مثلثی
• پیچ متری دندانه مربعی
• پیچ متری دندانه دایره‌ای
• پیچ متری دندانه اره‌ای

مزایا و ویژگی‌های پیچ متری

پیچ راد گالوانیزه یا پیچ متری در محدوده گسترده‌ای از ابعاد و گریدهای مقاومتی تولید و عرضه می‌شود. این محصول معمولاً با طول‌های استاندارد ۱، ۲ و ۳ متری و در قطرهای ۴ تا ۶۴ میلی‌متر در بازار موجود است. همچنین تولید این پیچ‌ها مطابق با استانداردهای معتبر بین‌المللی نظیر DIN 975 و DIN 976 انجام می‌شود.

نکات فنی مهم

برای پیچ‌های با قطر پایین، به‌دلیل حساسیت به گشتاورهای نصب و جلوگیری از خم‌شدگی یا تغییر شکل ناخواسته، طول معمولاً به ۱ متر محدود می‌شود.

امکان سفارش‌سازی براساس طول، قطر و گرید مورد نیاز پروژه وجود دارد؛ این یعنی شما می‌توانید پیچ متری با ابعاد خارج از محدوده رایج بازار را نیز به‌صورت اختصاصی تولید و تأمین کنید.

مزایای کاربردی پیچ متری

سهولت در نصب و جداسازی

اتصالات ایجادشده با پیچ متری، کاملاً پیچ‌ومهره‌ای و موقت هستند؛ بنابراین درصورت‌نیاز به جابه‌جایی، دمونتاژ یا تغییرات سازه‌ای، می‌توان بدون عملیات تخریب، اتصال‌ها را باز و مجدداً مونتاژ کرد.

جایگزین مناسب برای جوشکاری در برخی کاربردها

عملکرد نهایی پیچ متری در بسیاری از پروژه‌ها، از نظر ایجاد اتصال مستحکم و طولی، مشابه جوشکاری است؛ اما مزیت اصلی آن قابلیت بازشدن، انعطاف‌پذیری در تغییرات آینده و کاهش زمان اجرای پروژه است.

مقاومت در برابر خوردگی

مدل‌های گالوانیزه گرم یا آبکاری شده پیچ متری، دارای مقاومت بالاتری در برابر رطوبت، زنگ‌زدگی و عوامل خورنده محیطی هستند؛ همین موضوع، پیچ متری را به انتخابی مناسب برای محیط‌های صنعتی، فضای باز و پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی تبدیل می‌کند.

اگرچه پیچ متری به‌عنوان یک راه‌حل اقتصادی و سریع برای ایجاد اتصالات طولی در پروژه‌های صنعتی و عمرانی شناخته می‌شود، اما محدودیت‌هایی هم دارد که لازم است پیش از خرید و اجرا به آن‌ها توجه شود.

مهم‌ترین ضعف فنی پیچ متری، محدودیت در تحمل بارهای سنگین و تنش‌های بالا است. به‌ویژه مدل‌هایی که با گرید پایین‌تر (کلاس‌های ۴.۸ و ۵.۶) تولید می‌شوند، به دلیل محدودیت در سختی و استحکام کششی، نمی‌توانند بارهایی مشابه با گریدهای بالاتر مانند ۸.۸ یا ۱۰.۹ را تحمل کنند.

معایب رزوه راد (پیچ متری)

اگرچه پیچ متری به‌عنوان یک راه‌حل اقتصادی و سریع برای ایجاد اتصالات طولی در پروژه‌های صنعتی و عمرانی شناخته می‌شود، اما محدودیت‌هایی هم دارد که لازم است پیش از خرید و اجرا به آن‌ها توجه شود.

مهم‌ترین ضعف فنی پیچ متری، محدودیت در تحمل بارهای سنگین و تنش‌های بالا است. به‌ویژه مدل‌هایی که با گرید پایین‌تر (کلاس‌های ۴.۸ و ۵.۶) تولید می‌شوند، به‌دلیل محدودیت در سختی و استحکام کششی، نمی‌توانند بارهایی مشابه با گریدهای بالاتر مانند ۸.۸ یا ۱۰.۹ را تحمل کنند.

نکته مهندسی حیاتی

استفاده از پیچ متری با گرید نامتناسب، مخصوصاً در سازه‌های تحت بارگذاری دینامیک، ارتعاشی یا شوک‌های ناگهانی، می‌تواند منجر به کشیدگی بیش‌ازحد، تغییر شکل دائم یا حتی شکست اتصالات شود.

توصیه حرفه‌ای

قبل از انتخاب و خرید پیچ متری، حتماً با یک کارشناس فنی یا مهندس محاسب مشورت کنید تا براساس میزان بار استاتیکی و دینامیکی وارده بر سازه، گرید مناسب (۴.۸، ۵.۶، ۸.۸ یا حتی ۱۰.۹) مشخص شود.

جمع‌بندی آنچه مطالعه کردید…

باملومگ در این مقاله تلاش کرد تا به‌صورت تخصصی به بررسی تعریف پیچ متری، انواع، کاربردها، مزایا و معایب آن بپردازد. همان‌طورکه اشاره شد، پیچ متری یا راد تمام رزوه گالوانیزه، یکی از پرکاربردترین گزینه‌ها در پروژه‌های صنعتی، عمرانی و مخابراتی است.

این نوع پیچ، به‌دلیل طول زیاد، قابلیت اتصال دو یا چند سازه با فاصله مشخص و امکان نصب و جداسازی آسان، در حوزه‌هایی مانند اتصال سکشن‌های دکل مهاری و خودایستا، تثبیت تیرآهن‌ها، اجرای سازه‌های فلزی، ساخت پل‌ها، خطوط انتقال نیرو و حتی پروژه‌های ساختمانی سنگین نقش کلیدی دارد.

انتخاب گرید و نوع رزوه مناسب (میلی‌متری یا کبریتی) براساس نیاز پروژه، تاثیر مستقیمی بر ایمنی، دوام و کیفیت اجرای سازه خواهد داشت. تیم فنی باملو آماده است تا در انتخاب و تأمین پیچ متری متناسب با استانداردهای صنعتی و مهندسی پروژه شما همراهتان باشد.چ متریک معمولا در اتصال دو سازه با فاصله از هم، جمع‌کردن دهانه سکشن‌های دکل مخابراتی و مهاری، تیرآهن‌ها و سازه‌های ساختمانی، برج‌ها و … کاربرد فراوانی دارد.