چاه ارت چیست؟ (earth pit)

چاه ارت چیست؟ حفر چاه ارت یکی از روش‌های اجرای سیستم ارتینگ است. چاه ارت یا همان چاه اتصال به زمین، وظیفه‌ی حذف جریان‌های نشتی و بارهای اضافه در لوازم خانگی، شبکه‌ی برق و ماشین آلات صنعتی را به عهده دارد. شاید برایتان پیش آمده باشد! در هنگام شستن دستتان، دچار برق گرفتگی خفیف در محل زخم دستتان شوید؛ یا با دست کشیدن روی لوازم خانگی مثل یخچالِ خانه تان، متوجه یک جریان الکتریکی جزئی شوید.

دلیلش چیست؟!
دلیل این پدیده این است که جریان‌های نشتی همیشه و در همه‌ی مدارهای الکتریکی وجود دارند. علت به وجود آمدن جریان‌های نشتی، عبور برق از قسمت‌هایی غیر از سیم‌ها است. با اتصال وسایل به چاه ارت، این جریان‌ها به طور کامل حذف می‌شوند.

به طور ساده‌تر، جریان الکتریکی مانند کودکی در زمین بازی رفتار می‌کند و علاقه‌ی زیادی به سر خوردن از بالای سرسره دارد. جریانات الکتریکی میل زیادی به رفتن به سمت زمین و خنثی شدن دارند. دلیل آن این است که زمین دارای مقاومت کمتری نسبت به مقاومت بدن انسان است و به اصطلاح جریان الکتریکی راحت‌تر از سرسره به پایین سر می‌خورد.

هدف از اجرای چاه ارت، رسیدن به کمترین مقاومت است؛ هرچه مقاومت الکتریکی چاه کمتر باشد، بهتر است.

نکته: چاه ارت (به انگلیسی: earth pit) تنها یکی از انواع سیستم ارت است، امروزه از روش‌های سطحی نیز مانند: پاکلاغی (پنجه کلاغی)، کانال کشی ارت، راد کوبی (کوبیدن میله مسی) و… بهره برده میشود که اشاره‌ی بیشتر به آن‌ها ممکن است موجب انحراف شما از موضوع اصلی این مقاله شود، بنابراین این اطلاعات به طور کامل در مقاله‌ی سیستم ارتینگ، توسط تیم تولید محتوای باملو، جمع آوری و منتشر شده است.

چاه ارت ساختمان

امروزه چاه ارت ساختمان، شبکه‌ی برق از سه رشته سیم نول، فاز و سیم ارت استفاده می‌شود. رنگ سیم ارت سبز با نوارهای زرد می‌باشد که این رنگ موجب تشخیص راحت آن در سیم کشی برق ساختمان می‌شود.
اگر دقت کرده باشید! در دو طرف پریزهای برق بعضی خانه‌ها دو عدد گیره فلزی وجود دارد که این گیره‌ها به منظور اتصال لوازم خانگی به چاه ارت، قرار داده شده اند.

گیره‌های ارت در پریزها از طریق سیم ارت در پشت پریز به سیم‌های سبز رنگِ ارت متصل میشود.
بدین ترتیب موجب بالا رفتن ایمنی در ساختمان‌ها میشود.
به همین دلیل امروزه، اجرای چاه ارت ساختمان‌ها امری ضروری است. طبق ماده ۲۲ آیین نامه حفاظت تاسیسات الکتریکی، برای اخذ پایان کار ساختمان‌های مسکونی نیاز به اجرای سیستم ارتینگ یا چاه ارت ساختمان، می‌باشد.

چاه ارت صاعقه گیر

به‌طور قانونی از سیستم صاعقه‌گیر و چاه ارت صاعقه‌گیر در ساختمان‌هایی که ارتفاع بیشتر از ۲۳ متر (بیش از ۷ طبقه) دارند، استفاده می شود. چاه صاعقه گیر انرژی صاعقه را به سمت چاه ارت هدایت میکند.
در صورت استفاده از چاه صاعقه گیر، باید آن را به چاه ارت ساختمان متصل کرد. این کار دارای قاعده و اصول است و باید فاصله‌ای بین چاه ارت و چاه صاعقه گیر تعیین شود.

فاصله چاه صاعقه گیر با چاه ارت، با توجه به عوامل متعددی تعیین میشود؛ یکی از روش‌های بدست آوردن مقدار این فاصله، فرمول زیر است:

فاصله = √ (۱۰۰ * مقاومت زمین) و (ارتفاع ساختمان + ۱۰ متر).
این فاصله می‌تواند دو برابر عمق چاهِ اول نیز باشد. اما به طور استاندارد نباید کمتر از ۲۰ متر باشد.
در برخی مواقع به دلیل کمبود فضا، مجبور به کمتر کردن این مقدار می‌شویم، در این زمان بر اساس مبحث ۱۳ استاندارد ملی باید همه‌ی چاه‌های ارت از نوع الکتریکی، حفاظتی و غیره در یک نقطه با یکدیگر اتصال پیدا کنند.

انواع چاه ارت

چاه‌ ارت متشکل از انواع مختلفی هستند، زیرا اجرای چاه ارت در همه جا یکسان نیست و بر اساس شرایط و مقدار فضای محل اجرا ممکن است تغییر کند. به طور کلی چاه‌ ارت به 3 روش زیر اجرا می‌شوند.

چاه ارت صفحه‌ای

چاه ارت صفحه ای، در قسمت انتهایی چاه از صفحه‌ی مسی استفاده میشود و مهم‌ترین بخش چاه ارت همین صفحه‌ی رسانا می‌باشد. این صفحه معمولا از مس (در جدول مندلیف: Cu) خالص یا با درصد ناخالصی‌های مختلف در بازار یافت میشود؛ باید در نظر داشت که صفحات فلزی که دارای پوشش گالوانیزه هستند جایگزینی ارزانتر، برای صفحات مسی به شمار می‌روند.

این صفحه از طریق سیم ارت به فونداسیون و شبکه‌ی برق ساختمان یا کارگاه، اتصال پیدا میکند.
پس از جایگذاری صفحه‌ی مسی، با قرار دادن لوله‌ای بزرگتر از سایز ۶ از بالای صفحه‌ی مسی تا سطح زمین، رطوبت موجود در داخل چاه، به صورت دوره‌ای تقویت میشود.
اتصال صفحه مسی یا صفحه‌ی گالوانیزه به سیم ارت، می‌بایست از طریق جوش کدولد انجام شود.

چاه ارت سبدی (ارت حلقه ای)

چاه ارت سبدی یا به اصطلاح (۵ حلقه) روشی دیگر در اجرای چاه ارت عمقی میباشد؛ که برای اجرای آن ابتدا سبدی حلقوی از سیم مسی ساخته میشود. میتوان از آن به جای صفحه‌ی مسی استفاده نمود.
در بیشتر موارد به منظور استفاده نکردن از جوش، استفاده‌ی حداقلی از اتصالات و همچنین تماس حداکثریِ سیستم ارت با خاک، این روش توصیه میشود.

طبق استانداردها این سبد، از پنج حلقه از جنس مس دور یکدیگر پیچیده میشود، تا حداکثر تماس را با خاک داشته باشد.
در نظر داشته باشید انواع روش‌های اجرای چاه ارت، بر اساس نوع رسانای داخلی (صفحه مسی، سبدی و …) دسته‌بندی شده‌اند و باقی اجزای تشکیل دهنده‌ی چاه ارت، ثابت می‌باشند.
نکته: به دلیل ایجاد بار سلفی، در روش سبدی (پنج حلقه) توصیه میشود که از این چاه‌ها برای دفع صاعقه استفاده نشود.

چاه ارت میله‌ای

طبق استانداردهای ملی  از چاه ارت میله ای میتوان به روش میلکوبی به عنوان جایگزین صفحه‌ی مسی استفاده نمود.
در این روش، چاهی با حداقل عمق ۸۰ سانتی متر و حداقل عرض ۶۰ سانتی متر حفر می‌شود. اتصال چاه با رطوبت موجود در خاک با یک میله‌ی مسی (راد مسی) یا با روکش مسی صورت میگیرد.

طبق استانداردهای ملی، میله‌های راد نباید طولی کمتر از ۲ متر داشته باشند.
پس از حفر چاه ارت، این میله به صورت عمودی در کف چاه کوبیده میشود و تا جایی این کوبش ادامه پیدا میکند که تنها ۳۰ سانتی متر از آن در بیرون خاک، باقی بماند.
سپس از طریق سیم مسی به شینه‌ی ارت و در نهایت به شبکه‌ی برق و فونداسیون متصل میشود.

فواید استفاده از چاه ارت

از مزیت‌های متعدد یک چاه ارت ایده آل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احتمال برق گرفتگی را در ساختمانها یا مکان‌های صنعتی نزدیک به صفر میرساند.
• مانع از آسیب به مدارهای الکتریکی در اثر نوسانات می‌شود.
• باعث خنثی‌سازی انرژی صاعقه در صورت برخورد با سازه شده و از آسیب‌های جانی و مالی جلوگیری می‌شود.
• جلوگیری از هرگونه آتش سوزی در اثر اتصالی در شبکه‌ی برق
• رفع نویز در دستگاه‌های الکترونیکی
• جلوگیری از اخلال در شبکه‌های رادیویی و مخابراتی
• رفع تنش‌های الکترومغناطیسی در مدارها
• باعث از بین رفتن جریان‌های نشتی میشود.

جوش کدولد (احتراقی) در چاه ارت

از جوش کدولد (Exothermic Welding) طبق دستورالعمل‌ها در اجرای سیستم ارتینگ به ویژه چاه ارت، در جوشکاری صفحه، لوله، سیم و میله‌های مسی به یکدیگر استفاده میشود؛ این نوع جوش به صورت احتراقی عمل میکند و به پایین آمدن مقاومت الکتریکی در اتصالات چاه ارت نیز کمک میکند.
نحوه‌ی انجام جوش کدولد باید بر اساس استاندارد 8200-IPS-C-TP انجام بگیرد.

اجزای جوش کدولد شامل موارد زیر می‌باشد:

• پودر کدولد: نوعی پودر که مخلوطی از فلز آلومینیوم و اکسید مس است که با ذوب شدن در محل مورد نظر برای جوشکاری، اتصالی استوار برقرار میکند. مقدار آن بر اساس حجم جوشکاری تعیین میشود.
• قالب گرافیتی: این قالب‌ها در اندازه‌های مختلفی، به منظور جوشکاری‌های کوچک و بزرگ تولید می‌شوند. به طور متوسط میتوان با یک قالب گرافیتی، حداکثر ۱۰۰ جوش کدولد انجام داد.
• کیت تمیز کننده‌ی قالب جوش: پس از هربار استفاده از قالب گرافیتی نیاز است تا قالب را با کیت‌های تمیز کننده، تمیز نمود.
• تفنگ احتراق: برای محترق کردن مواد منفجره، از تفنگ احتراق استفاده میشود.
• مواد منفجره (گوگرد): برای ایجاد حرارت مناسب برای ذوب پودر کدولد، از مواد محترقه مانند گوگرد استفاده میشود.

قیمت اجرای چاه ارت

قیمت اجرای چاه ارت به عوامل متعددی بستگی دارد، موارد زیر عوامل تعیین کننده قیمت در اجرای چاه ارت می‌باشند:
1. حفر چاه ارت
یکی از هزینه‌های اجرای چاه ارت مربوط به دستمزد چاه کن برای حفر چاه ارت می‌باشد.
قیمت حفر چاه ارت بر اساس متراژِ حفاری (عرض، عمق و طولِ چاه ارت) محاسبه میشود. در مناطق خشک و کم آب برای رسیدن به رطوبت کافی، نیاز به چاه ارت عمیق‌تری داریم؛ که طبیعتا باعث افزایش هزینه‌ی حفاری می‌شود.
باید در نظر داشت؛ در شرایطی که کندن چاه دشوار باشد، مانند: مناطق کوهستانی و سنگلاخی، هزینه‌های حفاری افزایش می‌یابد.

2. خرید وسایل و تجهیزات چاه ارت
تهیه‌ی تجهیزات چاه ارت یک عامل موثرِ دیگر در قیمت چاه ارت است. استفاده از قطعات مسی مانند: سیم مسی، صفحه‌ی مسی و کابلشوها در اجرای چاه ارت، منجر به بالا رفتن کیفیت سیستم ارت میشود. این قطعات با درصدهای مختلف ناخالصی در بازار وجود دارند. از آنجایی که مس یک آلیاژ جهانی است، قیمت آن همواره دچار نوسانات میشود. امروزه با بالا رفتن قیمت برخی فلزات، کیفیت آن‌ها کاهش پیدا کرده و متاسفانه ما شاهد استفاده از قطعات بی‌کیفیت در پروژه‌ها هستیم.

پیشنهاد ما برای خرید تجهیزات، به ویژه قطعات مسی با مناسب‌ترین قیمت و البته کیفیتِ مرغوب از فروشگاه اینترنتی باملو میباشد. این نکته حائز اهمیت است که قطعات مسیِ موجود در فروشگاه باملو، تولید شرکت صنایع مس شهید با هنر می‌باشد که یکی از پیشتازان در صنعت مس کشور است.

3. دستمزد اجرای سیستم ارت
به طور کلی برای متخصصی که اجرای چاه را به عهده میگیرد، لازم است دستمزدی در نظر گرفته شود که این دستمزد بر اساس سختی کار متغیر است.

سوالات متداول

چاه ارت رو کجا باید اجرا کنیم؟
باید در مکانی اجرا کرد که رطوبت بیشتری دارد؛ مثل باغچه‌ها و زمین‌های چمن و فضای سبز.

چاه ارت چند متره؟
با توجه به میزان حساسیت و رطوبت مورد نیاز باید چاه ارت را حفر کرد.

رابطه‌ی چاه ارت با سرما چطوره؟
چاه ارت باید در برابر سرما محافظت شود؛ زیرا سرما موجب بالا رفتن مقاومت خاک و در نتیجه اخلال در کار چاه میشود.

چاه ارت بدون بنتونیت چیه؟
در مناطقی که خاک از رطوبت بالایی برخوردار است، میتوان از استفاده‌ی بنتونیت صرف نظر کرد.

جمع بندی آنچه که مطالعه کرده اید …

باید توجه داشت که؛ نعمت سلامتی بزرگترین نعمت خدادادی است و باعدم اجرا و یا سهل انگار در اجرای سیستم‌های ارتینگ به ویژه چاه‌های ارت موجب به خطر افتادن جان همنوعان خود نشویم.
اگر به هر دلیلی زمان یا اطلاعات کافی در رابطه با اجرای چاه ارت ندارید جای نگرانی نیست؛ صفر تا صد اجرای چاه ارت توسط تیم آکام الکترونیک پدیدار انجام میشود. لازم به ذکر است؛ تمام تجهیزات چاه ارت و سیستم ارتینگ در فروشگاه اینترنتی باملو قابل خریداری است.
برای استعلام قیمت، اجرا یا مشاوره‌ی رایگان، میتوانید با کارشناسان ما در این زمینه ارتباط برقرار کنید.