نظر پروفسور سمیعی درباره امواج دکل‌های مخابراتی؛ آیا جای نگرانی وجود دارد؟
پروفسور مجید سمیعی، جراح برجسته مغز و اعصاب و از چهره‌های بین‌المللی در حوزه علوم پزشکی، در پاسخ به دغدغه عمومی درباره تأثیر دکل‌های مخابراتی و امواج موبایل بر سلامت انسان، صراحتاً اعلام کرده است:
«تاکنون هیچ تحقیق علمی قطعی در سطح بین‌المللی وجود ندارد که تأثیر مثبت یا منفی امواج موبایل و دکل‌های مخابراتی را بر بدن انسان اثبات کرده باشد.»
به گفته او، ما روزانه در معرض صدها نوع موج نامرئی هستیم که به شکل‌های مختلف از اطراف ما عبور می‌کنند. این امواج به چشم دیده نمی‌شوند، اما وجود دارند و بدن ما آن‌ها را جذب می‌کند. هرچند ممکن است برخی از این امواج تا حدی بر بدن تأثیر بگذارند، اما این اثرگذاری لزوماً منفی نیست و میزان آن به عوامل مختلفی مثل شرایط بدنی، سن، مدت زمان مواجهه و فاصله از منبع بستگی دارد.
انواع و میزان خطر امواج الکترومغناطیسی
برای درک بهتر مسئله، باید بدانیم که امواج الکترومغناطیسی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- امواج یونیزه (Ionizing Radiation)
این نوع از امواج انرژی بسیار بالایی دارند و می‌توانند ساختار مولکولی یا DNA سلول‌های بدن را تغییر دهند. اشعه ایکس، گاما و برخی پرتوهای کیهانی در این دسته قرار دارند. این امواج در صورت تماس مکرر یا طولانی‌مدت با بدن می‌توانند منجر به آسیب‌های ژنتیکی، جهش سلولی و حتی سرطان شوند. - امواج غیر یونیزه (Non-Ionizing Radiation)
این امواج انرژی پایین‌تری دارند و نمی‌توانند DNA یا ساختار سلولی را تخریب کنند. امواج رادیویی، وای‌فای، بلوتوث، و امواج تلفن همراه در این دسته قرار دارند. دکل‌های مخابراتی نیز از همین نوع امواج استفاده می‌کنند.
نکته مهم: امواج غیر یونیزه فقط در صورت قرارگیری بسیار نزدیک و به‌صورت مداوم می‌توانند گرما ایجاد کنند، که آن هم در حدی نیست که به بدن آسیب وارد کند.
بررسی فنی دکل‌های مخابراتی و تشعشعات آن‌ها
دکل‌های مخابراتی (BTS) برای پوشش‌دهی بهتر شبکه موبایل نصب می‌شوند و سیگنال‌ها را به صورت جهت‌دار و در ارتفاع بالا منتشر می‌کنند. این دکل‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که قدرت تشعشع در محدوده نزدیک به پایه آن‌ها بسیار ناچیز یا نزدیک به صفر است.
بر اساس نتایج اندازه‌گیری‌های منتشرشده توسط: سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور و همچنین آزمایشگاه‌های مستقل دانشگاهی و تحقیقاتی میزان تشعشع دکل‌های مخابراتی در کشور ایران به‌مراتب پایین‌تر از حدود مجاز تعریف‌شده در استانداردهای جهانی مانند ICNIRP و IEEE است. این بدان معناست که حتی در صورت زندگی در فاصله نزدیک به یک دکل، احتمال بروز اثرات خطرناک بسیار پایین خواهد بود.
کدام خطرناک‌تر است: دکل مخابراتی یا موبایل؟
اگر بخواهیم از دیدگاه علمی به موضوع نگاه کنیم، خطر استفاده نادرست از گوشی تلفن همراه، به‌مراتب بیشتر از خطر احتمالی ناشی از دکل‌های مخابراتی است. دلایل این موضوع عبارت‌اند از:
- گوشی موبایل هنگام برقراری تماس، درست در کنار سر قرار می‌گیرد و امواج را مستقیماً به مغز می‌فرستد.
- مدت زمان مکالمه، سیگنال ضعیف و استفاده کودکان از تلفن همراه، جذب امواج را افزایش می‌دهد.
- برخلاف دکل‌ها که تشعشعات‌شان به سمت بیرون و در ارتفاع بالا پخش میشود، گوشی موبایل امواج را مستقیماً وارد بدن می‌کند.
بر اساس مطالعات انجام‌شده، استفاده بیش از حد از موبایل به‌ویژه در کودکان و نوجوانان، ممکن است در درازمدت اثراتی بر سیستم عصبی داشته باشد. به همین دلیل، توصیه شده است که:
- از هندزفری یا بلندگو برای مکالمات استفاده شود.
- مدت تماس‌ها کوتاه نگه داشته شود (ترجیحاً کمتر از ۱ دقیقه).
- کودکان تا حد امکان از موبایل برای تماس‌های صوتی استفاده نکنند.
آیا افزایش تعداد دکل‌ها خطرناک‌تر است؟
بر خلاف تصور عمومی، افزایش تعداد دکل‌های مخابراتی می‌تواند به کاهش سطح کلی تشعشع در محیط منجر شود. این اتفاق از دو جهت مفید است:
- کاهش توان ارسال گوشی‌ها: زمانی که گوشی به دکل نزدیک‌تری متصل میشود، نیازی به ارسال سیگنال قوی ندارد؛ بنابراین میزان تشعشع کاهش می‌یابد.
- کاهش بار ترافیکی و توزیع بهتر پوشش: با توزیع مناسب دکل‌ها، از ارسال سیگنال‌های شدید و پرقدرت توسط هر دکل جلوگیری میشود و کیفیت شبکه افزایش می‌یابد.
به عبارت دیگر، به جای نگرانی درباره تعداد دکل‌ها، باید مطمئن شد که استانداردهای ایمنی در طراحی، نصب و بهره‌برداری از دکل‌ها رعایت میشود، که در ایران این مسئله توسط نهادهای نظارتی به‌دقت کنترل میشود.
جمع‌بندی و توصیه نهایی
با توجه به دیدگاه پروفسور سمیعی و بررسی‌های فنی متعدد در سطح ملی و جهانی:
- امواج دکل‌های مخابراتی از نوع غیر یونیزه هستند و در محدوده استاندارد، تأثیر خطرناکی بر بدن انسان ندارند.
- سازمان‌های رسمی کشور بر روند نصب و بهره‌برداری دکل‌ها نظارت کامل دارند و اطمینان می‌دهند که مقدار تشعشعات در محدوده‌های مجاز قرار دارد.
- اگر نگران سلامت هستید، بیشتر باید به الگوی استفاده خود از گوشی همراه توجه کنید نه به وجود یا عدم وجود دکل‌ها.
نگرانی درباره دکل‌های مخابراتی اگرچه قابل‌درک است، اما با توجه به مستندات علمی و اظهارات متخصصان، در شرایط فعلی و در چارچوب استانداردها، این نگرانی پایه علمی ندارد.
